Zo langzamerhand zult u wel gemerkt hebben dat Jaap een voorliefde heeft voor bijzondere bollen. En gelukkig zijn die nog volop te vinden. Eén daarvan is Veltheimia. Waarschijnlijk hebt u er nog nooit van gehoord, maar dat neem ik u niet kwalijk. Veltheimia is een bolgewas, afkomstig uit de zuidelijke en westelijke gebieden van de Kaap. De plant is vernoemd naar een Duitse mineraloog en geoloog A.F. von Veltheim. Veltheimia behoort tot het geslacht van de Liliacaea. Er zijn maar twee species ontdekt, Veltheimia bracteata (=schutbladeren)en de nog minder bekende Veltheimia capensis (=van de Kaap). De Nederlandse naam is Winterpijl. De bol bloeit in de winter met een 40 cm lange stengel, die als het ware uit een rozet tevoorschijn schiet. Bovenaan komen tientallen hangende buisvormige, meest roze, bloemetjes. Aangezien de plant niet winterhard is, en wél in de winter bloeit, moet hij dus beschut staan. Het beste is Veltheimia te behandelen gelijk een Amaryllis, dus als potplant. Zet de pot echter niet in een te warme kamer. Een koele gang of serre is de meest ideale standplaats. Na de bloei moet de plant nog water krijgen tot het blad afgestorven is. Daarna gaat de bol in rust, waarna u hem in het najaar opnieuw in bloei kunt laten komen. Zo onbekend als dit gewas nu is, zeker in Nederland, zo anders was dat honderd jaar geleden. Vooral eigenaren van de Engelse kasteeltuinen hadden er heel wat voor over om met deze bol te kunnen pronken. Een hoofdrol voor de Veltheimia in Midsummer Murders zou niet misstaan. Op de foto ziet u onze Welsh springer spaniel in vol ornaat bij een Veltheimia. Een volgende keer doe ik verslag van onze wederwaardigheden met betrekking tot Rody.

Betsy

Omdat we zo ongeveer het hele jaar door bloeiende bolletjes-op-pot aanbieden, moeten ook het hele jaar door bollen geplant worden. In de wintermaanden zijn we bezig met de voorjaarsbloeiers. Ook op deze mooie Nieuwjaarsdag besteedt Jaap daar een paar uurtjes aan. Dat is geen straf voor hem. Jaap laat het liefst iedere dag een paar bolletjes door zijn handen glijden. Met de radio aan en de hond (waarover een andere keer meer) in de buurt staat hij lekker beschut in de tunnelkas te planten. Je moet hem dan niet teveel storen, want ieder bolletje wordt beoordeeld op geschiktheid. En ook worden de aantallen bollen per pot geteld. Daarna gaan de potten meteen naar buiten. Het zijn voorjaarsbloeiers. Dat betekent dat ze in najaar en winter geplant worden en dus volledig winterhard zijn. Wat de voorjaarsbollen betreft werken we voornamelijk met verwilderingsbollen. Dat zijn bollen, die eenmaal op de goede plaats in de tuin geplant, zichzelf vermeerderen, hetzij door zaad, hetzij door broedbolletjes, hetzij door ondergrondse uitlopers. Je hebt er geen onkijken naar en ze zorgen voor een natuurlijk en kleurrijk effect in de kale late winter en het vroege voorjaar. Zodra de bollen geplant zijn beginnen ze meteen te bewortelen. Dat kun je het mooiste zien aan hyacinten op glas. Je zet een kale bol in een glas met een laagje water. De bol mag het water niet raken, maar al na twee dagen zie je aan de onderkant heel voorzichtig witte wortels groeien. Zoveel leven zit er dus in een schijnbaar dode bol. Wij verkopen de bollen-op-pot aan huis, maar ook op tuinmarkten in binnen- en buitenland. Daar tref je de echte liefhebbers, plantenmensen, die op zoek zijn naar bepaalde soorten of kleuren óf net die ene soort die nog ontbreekt aan hun verzameling willen toevoegen. Maar ook enthousiastelingen die gewoon zoveel mogelijk verschillende soorten willen hebben of op zoek zijn naar bollen, die heel specifiek in hun tuin het beste passen. Opgepotte voorjaarsbollen verkopen we vanaf eind december tot half mei. Dat begint met sneeuwklokjes, winterakonieten en kleine irisjes, om te vervolgen met scilla's, krokussen, sneeuwroem en erythroniums. Later komen dan de fritillaria's, narcissen en de botanische tulpen. Maar we hebben nog veel meer soorten. Om u een idee te geven: er zijn al ruim honderd verschillende soorten of cultivars geplant, er staan al een paar duizend potjes klaar en in de meeste potten zitten tussen de 5 of 10 bolletjes. Ja, Jaap laat duizenden bolletjes door zijn handen glijden. Hebben we in deze tijd van het jaar ook iets bloeiends aan te bieden? Natuurlijk, dat zijn amaryllissen, tuincyclaampjes en dit jaar ook de ouderwetse veltheimia's. Op de foto een sneeuwklokje dat nu al bijna bloeit, Galanthus elwesii.

Betsy

Vorige maand hebben we onze trouwe Fokkie moeten laten inslapen. Hij heeft de respectabele leeftijd van 17 jaar bereikt. Fokkie kwam bij ons toen hij 8 jaar was. Hij was toen net een paar dagen in het asiel in Ede. In de eerste maanden was hij erg schuchter, afwachtend en soms ook een beetje angstig. Dat had te maken met zijn voorgeschiedenis. Hij was afkomstig van een adres waar hij niet al te vriendelijk werd behandeld, om het maar zachtjes uit te drukken. Bij ons kreeg hij natuurlijk meteen volop de ruimte, maar hij moest nog leren daarmee om te gaan. Gelukkig accepteerde hij snel dat Jaap zijn baas was, hetgeen al de jaren dat Fokkie bij ons was zo is gebleven. De eerste jaren moest hij nog concurreren met Moshe, onze Jack Russel. Dat was een klein opdondertje, die het liefst iedereen als zijn knechtje zag. Daar was Fokkie echter niet van gediend. Soms ontweken ze elkaar en soms moest de rangorde even opnieuw bepaald worden. 1.Jaap, 2 Fokkie, 3.Moshe. Als dat maar duidelijk was, kon de lieve vrede weer getekend worden en lagen ze soms gezellig samen (zonder Jaap) in de mand in de gang. Aan het leven van Moshe kwam een voortijdig einde toen hij zonder toestemming op stap ging op zoek naar vrouwelijk schoon. Op de Arnhemseweg werd hem dat noodlottig. Moshe werd begraven onder een van de bomen op ons erf en voor Fokkie brak een ontspannen tijd aan zonder concurrentie. Hij ontpopte zich als een echte waakhond direct blaffend zodra iemand het erf betrad, waar hij pas mee ophield als Jaap of ik zich vertoonde, maar nooit agressief of bijtend. Muizen, eekhoorntjes en katten beschouwde hij wel als ongewenst bezoek. Tot op hoge leeftijd ging hij daar achteraan en menig muisje heeft hij op de stoep gelegd. De minicamping had zijn bijzondere belangstelling en dan vooral de etensresten. Het was verboden terrein voor hem en dat wist hij heel goed. Af en toe rook zijn neus iets lekkers en dan ging hij via een omwegje toch stiekem een kijkje nemen. We hebben ontzettend veel plezier beleefd aan Fokkie en hij hoorde helemaal bij ons en ons huis. Het laatste jaar werd hij snel ouder, zijn gehoor en gezicht namen af en hij werd stram. Toen hij eind januari pijn begon te krijgen en nauwelijks meer naar buiten wilde, was dat voor ons een teken dat het genoeg geweest was voor Fokkie. We hebben hem begraven bij de tunnelkas waar hij zo graag in het zonnetje lag als Jaap daar met de bollen aan het werk was. Het waren mooie jaren.

Betsy

De komende drie dagen staat Jaap met een mooie bollenkraam op Kwekerij De Hessenhof in Ede. Daar worden dan de Helleborusdagen gehouden. De Hessenhof is een grote kwekerij met voornamelijk vaste planten, waaronder een mooie collectie helleborussen die in deze tijd van het jaar in bloei staan. Die bloeitijd verschilt van jaar tot jaar, afhankelijk van de winterse weersomstandigheden. Dit jaar bloeien ze erg vroeg en dus zijn de Helleborusdagen ook vroeg. Voor ons vormen deze tuindagen een mooie gelegenheid om de eerste bloeiende voorjaarsbolletjes te verkopen. Maar ja, hoe vroeger deze tuindagen gehouden worden, des te moeilijker het is om voldoende bollen in bloei te hebben. Dat is dus een hele uitdaging. Al een paar weken worden de bolletjes vertroeteld: de ene dag staan ze binnen, want dan is het buiten te koud om de groei erin te houden. De andere dag worden ze in de tunnelkas gezet omdat het zonnetje daar dan voor een lekker temperatuurtje zorgt. De derde dag verhuizen ze naar buiten omdat een beetje regen soms ook wonderen doet. Als klap op de vuurpijl staan er nu in onze woonkamer op alle vensterbanken potjes met irisjes, chionodoxa en krokusjes, met de bedoeling dat ze nog nét even iets meer kleur krijgen. Het is dus wel duidelijk dat we hier de hele dag aan het verhuizen zijn (met de bollen wel te verstaan). Alle moeite wordt echter beloond, want er staat van alles te bloeien. Ondertussen schrijf ik honderden etiketten en verzamel ik afbeeldingen van de bollen, zodat die in de potjes gezet kunnen worden. Ons assortiment telt ongeveer 250 species en cultivars, waaronder zo'n 20 verschillende krokussen, 10 soorten irisjes, 20 soorten narcissen, en verder sneeuwklokjes, fritillaria, alliums, anemonen, bellevalia, chionodoxa, corydalis, eranthis, erythronium, 15 soorten hyacinthen, muscari, ornithogalum en tulpen. Alles bij elkaar staan er een paar duizend potten klaar die afhankelijk van de soort en het weer tussen begin februari en eind april in bloei komen. Het irisje op de foto zorgt in ieder geval voor een bloeiende start. Het is een Iris retucilata 'Spot On'.

Betsy

Sneeuwklokjes hebben de naam, maar het zijn de winterakonieten die als eersten de lente aankondigen. Dat doen ze al heel vroeg in het nieuwe jaar. Eind januari komen de vrolijke gele, op boterbloemen lijkende bloemetjes al door de sneeuw heen. Het is niet moeilijk om in korte tijd een heel veld van deze leuke voorjaarsbodes te krijgen.

Winterakonieten, Latijnse naam Eranthis, behoren tot de familie van de Ranunculaceae. Het is dus een ranonkeltje, zoals een anemoon dat ook is. Het is een voorjaarsbloeiend gewas, waarvan de ondergrondse knolletjes niet veel groter dan een erwt en onregelmatig van vorm zijn. De Latijnse naam is afkomstig van de Griekse woorden ‘er’(lente) en ‘anthos’ (bloem). Een echte lentebode. In de literatuur worden slechts acht soorten beschreven, waarmee het een klein gewas is. Daarmee doelt men niet op de lengte of de omvang van de bloem, maar op het aantal soorten dat tot dit geslacht gerekend wordt. Van de acht soorten is Eranthis hyemalis de meest voorkomende. Deze winterakoniet komt van oorsprong voor in delen van Zuid-Frankrijk, Italië, Bulgarije en voormalig Joegoslavië. Eranthis hyemalis groeit al honderden jaren in Nederland. Het is een stinzenplant, hetgeen wil zeggen dat de plant bij de Nederlandse introductie in de zestiende eeuw, vooral aangeplant werd rondom kastelen, burchten en buitenplaatsen, om daar vervolgens te verwilderen. Wie winterakonieten in de eigen tuin wil aanplanten, kan dat op twee manieren doen: hetzij als bol vroeg in het najaar, hetzij als uitgebloeide plant in het voorjaar. Winterakonieten als bolletje in het najaar planten heeft als nadeel dat je eraan moet denken de keiharde bolletjes eerst een nachtje in water te laten weken. De tweede manier geeft sneller resultaat. Koop dus bij voorkeur winterakonieten-op-pot en plant ze na de bloei op de plaats van bestemming.

De heldergele bloemen gaan open als de zon schijnt. Als de temperatuur hoog genoeg is, zorgen insecten als hommels en bijen voor de bestuiving. Zodra een bloem door de insecten bezocht wordt en daarmee zijn stuifmeel kwijtraakt, sterft die bloem in snel tempo af.

Omdat in januari/februari de temperatuur vaak niet zo hoog is dat de insecten al volop vliegen, kunnen winterakonieten lang bloeien. Na de bloei verschijnen de stervormige zaaddozen, die nadat ze openbarsten, voor een rijk nageslacht zorgen. Het blad sterft af en in de zomer zie je helemaal niets meer van deze bol. Winterakonieten doen het prima onder bomen, struiken en heesters. Kortom: Eranthis hyemalis is geschikt als verwilderingsbolletje voor bostuinen.

Betsy